نخستین قدم در بررسی فردی که دچار بیماری قلبی شده دریافت نوار قلب است. نوار قلب که در اصطلاح پزشکی به آن الکتروکاردیوگرام electrocardiogram یا ECG گفته می‌شود یک آزمایش بسیار ساده است. این آزمایش به منظور بررسی ریتم و فعالیت الکتریکی قلب مورد استفاده قرار گیرد.

برای گرفتن تست نوار قلب، سنسورهای خاصی به پوست متصل می‌شود. وظیفه این سنسورها تشخیص سیگنال‌های الکتریکی تولید شده توسط قلب است. وقتی این سنسورها سیگنال‌های ناشی از تپش قلب را دریافت کردند آن را به دستگاه ارسال می‌کنند تا روی کاغذ مخصوص ثبت شود. ممکن است دستور گرفتن نوار قلب توسط متخصص قلب و عروق یا هر پزشکی که فکر می‌کند ممکن است شما در قلب خود دچار مشکل شده باشید، صادر شود.

نوار قلب چیست؟

نوار قلب یک روش تشخیص کمکی و غیر تهاجمی است. بنابراین شما می‌توانید این کار را در کوتاه‌ترین زمان ممکن در یک بیمارستان یا درمانگاه مجهز به دستگاه نوار قلب یا یک کلینیک تخصصی انجام دهید.کسی که این تست را از شما می‌گیرد می‌تواند یک پزشک متخصص قلب یا یک تکنسین امور بهداشتی آموزش دیده باشد. انجام دادن این کار برای کسی که کار با دستگاه نوار قلب را آموخته باشد بسیار ساده است.

تشخیص مشکل قلبی

مسئله‌ بسیار مهم نحوه تشخیص مشکل قلبی از روی اطلاعاتی است که روی نوار قلب ثبت شده. بنابراین تحلیل و بررسی نوار قلب باید توسط یک پزشک متخصص قلب صورت گیرد. البته کیفیت دستگاه نوار قلب نیز موضوع با اهمیتی است. چرا که ریزترین سیگنالی که از قلب صادر می‌شود باید دریافت و ثبت شود. این موضوع در تشخیص بیماری قلبی و شدت و ضعف آن به شدت اثر گذار است.

نوار قلب به عنوان اقدامی پرکاربرد و اولیه در بررسی دردهای قلب و سکته‌های قلبی ارزش خاصی دارد که برای تمام کسانی که مشکوک به آنژین صدری و سکته قلبی و مشکلات حاد قلبی باشند توصیه و انجام میشود. پزشک می تواند از نوارقلب برای مشاهده الگوهای میان ضربانات قلبی و ریتم آن برای تشخیص شرایط مختلف قلب استفاده کند.

آیا نوار قلب بدون درد است؟

نوار قلب (ECG ) کشیده شدن نموداری پتانسیل های تولید شده توسط قلب و در واقع نوار فعالیت الکتریکی قلب را الکتروکاردیوگرام یا نوار قلب می گویند. امواج الکتریکی قلب توسط دستگاه الکتروکاردیوگراف بر روی کاغذ شطرنجی مخصوصی که از تعدادی مربع ریز و درشت تشکیل شده است ترسیم می‌شوند.

سیگنالها بواسطه الکترودهای فلزی که به کمک پرستار یا تکنسین به اندامها و قفسه سینه متصل می‌شوند که یکی از بی‌خطرترین و ساده‌ ترین اقداماتی است، اطلاعاتی ارزشمند در مورد قلب به متخصص قلب و عروق و فشار خون می‌دهد، که بواسطه دستگاه نوار قلب دریافت و ثبت میگردد.

انواع نوار قلب 

• نوار قلبی که در حالت استراحت یا دراز کشیده گرفته می‌شود. به این نوار قلب Resting ECG گفته می‌شود.
• نوار قلبی که در حالت ورزش گرفته می‌شود. یعنی فرد در حالت دویدن روی تردمیل یا رکاب زدن روی دوچرخه ثابت است و در این حالت از او نوار قلب گرفته می‌شود. به این نوار قلب Exercise ECG گفته می‌شود.
• نوار قلبی که سرپایی گرفته می‌شود. در این حالت سنسورهای دریافت کننده سیگنال‌های قلب به دستگاه قابل حملی وصل است که فرد آن را به کمر خود می‌بندد یا دور گردنش می‌اندازد. سپس ریتم قلب به مدت یک تا چند روز توسط این دستگاه ثبت می‌شود تا پزشک بعداً اطلاعات آن را تحلیل و بررسی کند.

بعد از تست نوار قلب

متخصص قلب و عروق یا تکنسین، الکترود‌ها را از بدن بیمار جدا می‌کند که ممکن است بعد از جدا کردن الکترود‌ها، پوست در محل آن، کمی ‌حساس و قرمز شود که اغلب این موضوع مهمی ‌نیست و نیازی به درمان ندارد.

در چه مواردی نیاز است نوار قلب گرفت؟

علائم ناشی از بیماری قلبی که نباید آنها را نادیده گرفت و حتما باید توسط متخصص قلب و عروق بررسی شوند عبارتند از:

• ناراحتی قفسه سینه
• حالت تهوع، سو هاضمه، سوزش سردل یا درد معده
• درد گسترش یافته به سمت بازو
• احساس گیجی یا سبکی سر
• درد گلو یا فک
• خستگی زودرس
•  خروپف
• تعریق
• سرفه‌های ادامه دار
• تورم مچ پا
• ضربان قلب نامنظم

گرچه بسیاری از این علائم ممکن است به قلب ارتباط نداشته باشد. علائم ناشی از بیماری قلبی بطور عمده حاصل بیماری‌های ایسکمیک قلب هستند که باعث اختلال در انقباض، ایجاد مانع در جریان خون، یا ریتم و سرعت غیرطبیعی ضربان قلبی می شوند.

ایسکمی اغلب با احساس ناراحتی در قفسه سینه تظاهر می‌کند بنابراین فردی که با احساس ناراحتی قفسه سینه به مطب شما مراجعه نمود بایستی به بیماری قلبی مشکوک شد. یا کاهش توانایی پمپاژ قلب غالباً منجر به ضعف و خستگی زودرس شخص می‌شود و حتی در موارد شدیدتر باعث می‌شود که شخص دچار سیانوز ( سیاه‌شدن دور لبها) افت فشار خون و سنکوپ شود.

اگر بیمار نارسایی در بطن دارد باعث تجمع غیرعادی مایعات در اندام و یا در ریه‌ها شود که به نوبه خود منجر به تنگی نفس و ادم عمومی یا ریوی می‌شود. و همچنین آریتمی‌های قلبی که اغلب غافلگیرانه بروز می‌کنند و علائم آن عبارتند از:

• تپش قلب
• تنگی نفس
• درد
• افت فشار خون
• سنکوپ

این علائم به طور معمول ناگهانی رخ می‌دهند و ممکن است به همان سرعتی که ایجاد می‌شوند ناپدید گردد. تظاهرات اصلی بیماری ایسکمیک قلب شایعترین بیماری قلبی بزرگسالان است که با ناراحتی قفسه سینه به همراه است که ممکن است همانند نارسایی‌ قلبی باعث تاکی آرتیمی یا مرگ قلبی ناگهانی شود.

در بیماری ایسکمیک قلب که مهمترین بیماری قلب می‌باشد ممکن است عملکرد قلب یا عروق کرونر در حالت استراحت کافی باشد اما نیاز ما در عین فعالیت تأمین نکند لذا سابقه ناراحتی قفسه سینه و یا تنگی نفس که در تنها در طی فعالیت ظاهر می‌شود و از مشخصات بیماری قلبی است در برخی موارد بیماران مبتلا به ناهنجاریهای قلب و عروق ممکن است چه در حالت استراحت و چه در حالت فعالیت بدون علامت باشند اما با یک معاینه دقیق و کامل ممکن است یک یافته غیرطبیعی را نشان دهند مانند وجود صداهای اضافی قلب( سوفل) افزایش فشارخون و یا اختلال در نوار قلب (ECG) یا با ابعاد سایه قلب درعکس قفسه سینه و همچنین در برخی بیماران فاقد علامت و علائم اولیه ممکن است حادثه بسیار وخیم باشد که این منجر به مرگ قلبی ناگهانی سکته قلبی یا سکته مغزی ‌شود.

علائم بیماری قلبی و غیر قلبی

همان طور که گفته شد بسیاری از علائم ممکن است ارتباطی با بیماری قلبی نداشته باشد. برای مثال از علائم مهمی که از تظاهرات اصلی نارسایی قلبی است تنگی نفس می‌باشد اما این تنگی نفس در مواردی مربوط به بیماری قلبی نبوده و ممکن است بیماریهای ریوی چاقی شدید و اضطراب دخیل باشند. اینک چه میزان بیماری قلبی مسؤول اینچنین عوامل است اغلب با انجام یک معاینه دقیق بالینی مشخص می‌گردد بنابراین لازم است نوار قلب در حین استراحت و در حین فعالیت از بیمار گرفته شود و حتی لازم باشد عکس سینه و اکو از بیمار درخواست شود.

بیماری ایسکمیک شایعترین بیماری قلب

برای تشخیص صحیح و شناسایی ایسکمی میوکارد به عنوان علت بیماری قلبی وجود درد قفسه سینه در حین فعالیت برای بیمار از نظر بالینی بسیار مهم است لیکن تشخیص ایسکمی برای طرح‌ریزی یک روش درمانی یا تعیین پیش‌آگهی کافی نیست مگر اینکه نابهنجاریهای آناتومیک زمینه‌ای که مسؤول ایسکمی میوکارد است، مشخص گردد. از جمله:

• آترواسکروزر عروق کرونر
• تنگی دریجه آئورت

همچنین در مورد دیگر اختلالات میوکارد مانند کم‌خونی شدید و پرکاری تیروئید نیز باید بررسی های لازم انجام شود.