آریتمی قلب – نامنظم بودن ضربان قلب
آریتمی ها ضربان های غیر طبیعی هستند، که موجب می شوند قلب خیلی سریع (تاکی کارد) یا خیلی آهسته ( برادی کارد ) بتپد و پمپاژ غیر مؤثر داشته باشد. آریتمی یکی از بیماری های قلبی عروقی شایع است که میلیونها نفر را در جهان درگیر خود کرده است. فیبریلاسیون دهلیزی شایعترین ریتم غیر طبیعی در افراد مسن است.
علل آریتمی قلبی
آریتمی ها به دلیل اختلال سیستم هدایت الکتریکی طبیعی قلب و بیماریهای قلبی ایجاد می شوند. به طور طبیعی، چهار حفره قلب ( دو دهلیز دو بطن ) به صورت کاملاً اختصاصی و هماهنگ منقبض می شوند:
- سیگنالی که به قلب می رسد تا به صورت هماهنگ منقبض شود یک ایمپالس الکتریکی است که از گره سینوسی – دهلیزی شروع می شود که در واقع باتری طبیعی بدن می باشد.
- سیگنال، گره سینوس – دهلیزی را ترک کرده و در طول دو دهلیز حرکت می کند و آنها را تحریک می کند تا منقبض شوند. سپس، سیگنال در طول گره دیگری ( گره دهلیزی بطنی) حرکت می کند و در نهایت از بطنها گذشته آنها را تحریک می کند تا بصورت هماهنگ منقبض شوند.
- اختلال در هر جای این سیستم هدایتی می تواند روی دهد و آریتمی های مختلفی ایجاد می کند. اختلال در عضله قلب نیز می تواند وجود داشته باشد که باعث می شود تا به سیگنال بصورت متفاوتی پاسخ دهد یا موجب انقباض بطنها بصورت غیر وابسته و خود مختار شود.
برخی شرایط تقریباً تمام بافت قلبی قادر به ایجاد ضربان قلب هستند و می توانند به عنوان باتری عمل کنند. آریتمی زمانی روی می دهد که:
- باتری طبیعی قلب ریتم و ضربان غیرطبیعی تولید کند.
- مسیر هدایتی طبیعی قطع شده باشد.
- قسمت دیگری از قلب به عنوان باتری عمل کند.
- بیماری در ماهیچه قلب اجازه می دهد تا الکتریسته در چرخه ای حرکت کند که یک ضربان ریتم سریع و اغلب خطرناکی را تولید نماید.
انواع آریتمی قلبی
دو نوع آریتمی بزرگ، یکی تاکی کاردی ها ( ضربان قلب خیلی سریع است – بیش از ۱۰۰ بار در دقیقه) و دیگری برادی کاردی (ضربان قلب خیلی آهسته است – کمتر از ۶۰ بار در دقیقه) هستند. آریتمی ها می توانند خطرناک باشند البته در صورتی که کاهش شدیدی در عملکرد پمپاژی قلب ایجاد نمایند.
وقتی عملکردی پمپاژی قلب به مدت بیش از چند ثانیه به شدت کاهش یافت. گردش خون قطع می شود و آسیب به ارگانهایی مثل مغز در عرض چند دقیقه به وجود می آید. آریتمهای خطرناک عبارتند از :
- تاکی کاردی بطنی
- فیبریلاسون بطنی
آریتمی ها با توجه به اینکه در چه جائی از قلب روی داده اند ( دهلیز یا بطن ) و نیز آنچه به سر ضربان قلب می آورند شناخته می شوند. آریتمی هایی که در دهلیز شروع می شوند را آریتمی دهلیزی یا فوق بطنی می نامند، آریتمی های بطنی در بطن ها شروع می شوند. بطور کلی آریتمی های بطنی که در اثر بیماری قلبی بوجود می آیند خیلی جدی هستند.
فیبریلاسیون دهلیزی
در فیبریلاسیون یا فلاتر دهلیزی، فعالیت الکتریکی قلب ناهماهنگ است، به طوریکه الکتریسته در حفرات بالایی بصورت نامنظم جریان دارد و موجب می شود که دهلیزها بلرزند ( مانند کیسه پر از کرم ) و انقباض غیر مؤثر داشته باشند یا اصلاً منقبض نشوند. فیبریلاسیون دهلیزی در میان بیمارانی که بیماری دریچه ای قلب دارند و به جراحی برای ترمیم یا جایگزینی دریچه میترال نیازمندند شایع است. انواع مختلف درمان برای فیبریلاسیون دهلیزی وجود دارد که عبارتند:
- از برداشتن بافت غیرطبیعی قلب به وسیله کاتتر و نه جراحی
- دارو درمانی
- در بعضی موارد جراحی.
فلاتر دهلیزی
سیگنالهایی که سریعاً خارج می شوند باعث می گردند که عضلات دهلیز به سرعت منقبض شوند و اغلب ضربان قلب را بصورت خیلی سریع و ثابت تولید می کند. این ریتم ناشی از حلقه الکتریسته ای است که در حفرات فوقانی قلب تشکیل می شود و اغلب به وسیله قطع این حلقه قابل درمان است.
تاکی کاردی دهلیز چند ناحیه ای ( MAT )
در این تاکی کاردی چندین ناحیه در دهلیز ایمپالس الکتریکی ( تکانه الکتریکی ) تولید می کنند و بیشتر این ایمپالسها به سمت بطنها هدایت می شوند و ضربان قلب تندی ایجاد می کنند از ۱۰۰ تا ۲۵۰ بار در دقیقه است. این ضربان خیلی سریع کار قلب را بشدت افزایش می دهد. ضربان خیلی سریع همچنین می تواند زمانیکه قلب لازم دارد تا از خون پر شود را کاهش دهد که جریان خون را به مغز و بدن کم می کند.MAT در افراد ۵۰ ساله به بالا خیلی شایع است و اغلب در افرادی که در ICU بستری هستند دیده می شود.
انقباضات نارس فوق بطنی یا انقباضات نارس دهلیزی ( PAC )
ضربانهای نارس یا اضافه، بیشتر ریتم های قلبی نامنظم ایجاد می کنند. آنها که در حفرات فوقانی شروع می شوند انقباضات پارس دهلیزی (PAC) نامیده می شوند. اینها شایع بوده و خوش خیم هستند. معمولاً علت خاصی ندارند و درمانی لازم نیست . این ضربان نارس ممکن است در نهایت از بین بروند.
سندرم سینوس بیمار
گروه سینوسی سیگنالهایش را به خوبی رها نمی کند طوریکه ضربان قلب کاهش می یابد. گاهی اوقات ضربان بین برادی کاردی و تاکی کاردی متغییر است. این نوع ریتم قلب در افراد مسن در اثر تغییرات دژنراتیو در مسیر هدایتی قلب دیده می شود.
آریتمی سینوسی
تغییرات سیکلیک (دوره ای) در ضربان قلب در هنگام تنفس،(دم و بازدم) آریتمی سینوسی نامیده می شود. در کودکان شایع است و اغلب در بزرگسالان سالم و طبیعی دیده می شود.
تاکی کاردی سینوسی
گره سینوسی سیگنالهای الکتریکی را سریعتر از معمول می فرستد و سرعت ضربان قلب راافزایش می دهد. این یک واکنش طبیعی در هنگام ورزش است.
تاکی کاردی فوق بطنی (PSVT )
افراد ریتم قلبی سریعی را از قسمت بالائی قلب خود دارند. در این وضعیت دوره های تکراری ضربان سریع قلب شروع شده و ناگهانی تمام می شود.
سندرم وُِلف – پارکینسون – وایت
این سندرم شامل اپیزودهایی از ضربان قلب سریع (تاکی کاردی) است که بوسیله مسیرهای الکتریکی غیرطبیعی در قلب بوجود می آید. در افرادی که دچار سندرم وُِلف – پارکینسون – وایت هستند یک مسیر فرعی هدایتی دهلیزی – بطنی وجود دارد . که این مسیر تأخیر هدایتی طبیعی در گره دهلیزی بطنی را دور می زند و ممکن است نوعی تاکی کاردی فوق بطنی ایجاد کند. این سندرم تقریباً از هر ۰۰۰/۱۰۰ نفر ۴ نفر را درگیر می کند و یکی از شایعترین علل اختلال ریتم سریع قلبی در شیرخوران و کودکان است.
آریتمی ناشی از بطن ها
انقباضات نارس بطنی (PVC)
یک سیگنال الکتریکی از بطنها موجب ایجاد یک ضربان قلب زودرس می شود که معمولاً نادیده انگاشته می شود این ضربانها معمولاً در افراد بزرگسال سالم و طبیعی دیده می شود.
فیبریلاسیون بطنی
زمانی که سیگنالهای الکتریکی در بطنها خیلی سریع و بدون کنترل آزاد می شوند. فیبریلاسیون بطنی روی می دهد که باعث می شود حفرات تحتانی بلرزند. به همین خاطر قلب نمی تواند خون را پمپ کند. اگر شخص فوراً تحت درمان قرار نگیرد و یک ریتم طبیعی سریعاً بوجود نیاید فرد دچار آسیب مغزی و قلبی شده و می میرد.
تاکی کاردی بطنی
یک ضربان قلب سریع است که از بطنها (حفرات پائینی قلب) منشاء می گیرد، وقتی این ضربان روی می دهد معمولاً کشنده است . حدود ۰۰۰/۴۰۰ نفر در سال در اثر آن می میرند. درمان انتخابی برای این اختلال شوک قلبی و یا داروهای ویژه ای است تا تعداد شوکهای مورد نیاز را کم کنیم.
علائم آریتمی قلبی
افرادی که سابقه بیمار شریان کروناری، اختلالات دریچه ای ، یا سایر وضعیتهای غیرطبیعی قلبی دارند که دچار سطح غیرطبیعی مواد بیوشیمیائی خون هستند، در احتمال بالاتری برای ایجاد آریتمی ناشی از آنها قرار دارند. آریتمی ها همچنین می توانند در اثر بعضی مواد و داروها به وجود آیند. این مواد عبارتند از :
- داروهای ضد آریتمی
- مسدود کننده ها گیرنده های بتا
- داروهای ضد جنون
- داروهای تقلیدکننده سمپاتیک
- کافئین
- آمفتامین ها
- کوکائین ها
بعضی علائم شایع آریتمی قلبی عبارتند از:
- احساس کردن ضربان قلب ( طپش قلب )
- غش کردن
- احساس سبکی سر، سرگیجه
- درد قفسه صدری
- تنگی تنفس
- ضعف و بی حالی
- تغییرات در ضربان، ریتم یا الگوی نبض
درمان آریتمی قلبی
بعضی آریتمی های خفیف به درمان نیازی ندارند. سایر آریتمی ها بوسیله دارو قابل درمان هستند. اگر بیماری دیگری موجب آریتمی شده؛ درمان شامل مراقبت از آن بیماری است. در موارد جدی تر درمانهای دیگری موجود است. ما همچنین با تحقیقاتی که متدهای درمانی جدید را امتحان می کنند در ارتباط هستیم.
درمانهای مداخله ای غیر جراحی
داروها: از انواع داروها را استفاده می شود که شامل دسته داروهائی است که اختلالات ضربان در ریتم قلب را کنترل میکنند.
فرسایش کاتتر: در این، پروسه از انرژی برای از بین بردن ناحیه غیرطبیعی سیستم الکتریکی قلب که مشکل ایجاد کرده است استفاده می شود. بافت غیر طبیعی از نظر الکتریکی معمولاً از طریق مطالعات الکتروفیزیولوژی پیدا می شود که روشی است که در آن از یک کاتتر و یک وسیله برای نقشه برداری مسیر الکتریکی قلب استفاده میشود.
پس از اینکه با دارو شما را آرام کردند کاتتری از طریق ورید وارد بدن شما می شود و به سمت قلب هدایت می گردد. با استفاده از امواج رادیوئی با فراکانس بالا پزشکان می توانند مسیری که آریتمی ایجاد می کند را تخریب کنند. هرگاه که آن را شناسائی کردیم کاتتر مخصوصی را نزدیک بافت غیرطبیعی کرده و انرژی را از طریق آن می فرستیم و فقط بافت غیرطبیعی را از بین می بریم به صورتی که دیگر هیچ فعالیت الکتریکی نداشته باشد.
آریتمی هائی که به فرسایش کاتتر پاسخ نمی دهند:
- تاکی کاردی سینوس نامناسب
- چرخه گره سینوسی
- فلاتر دهلیزی
- تاکی کاردی دهلیزی
- فیبریلاسیون دهلیزی
- تاکی کاردی فوق بطنی
- چرخه گره دهلیزی – بطنی
- سندرم ولف – پارکینسون – وایت
- تاکی کاردی بطنی
جای گذاری کردن یک باطری دائمی یا شوک قلبی درونی:
یک باطری دائمی درون بدن فرد جای گزاری می شود تا ضربان قلب مطمئنی را در زمانیکه ضربان طبیعی قلب پائین است،ایجاد نماید. یک شوک قلبی در بدن افرادی جای گذاری می شود که آریتمی های بطنی تهدید کننده حیات دارند.
اطلاعات بیشتر در مورد شوک و باطری:
پروسه جای گذاری باطری ها یا شوک ها خیلی مشابه است و حدود دو تا سه ساعت طول می کشد. در ابتدا برش کوچکی در قفسه سینه زیر استخوان ترقوه ایجاد می شود تا به یکی از وریدهای بزرگ نیمه های قدامی بدن دست بیابند.
سپس یک یا چند سیم به سمت قلب هدایت می شوند وقتی که در مکان مناسب قلب قرار گرفتند به یک ژنراتور متصل می شوند و جیبی زیر پوست ساخته می شود و ژنراتور در آن قرار داده می شود.
نکته:
برای هر دو روش بیمار در تمام شب در بیمارستان نگه داشته می شود و روز بعدی می تواند به خانه برگرد بیمار در طول یک ماه می تواند فعالیت بدون محدودیتی را شروع کند.