اثرات چاقی در بیماری های قلب و عروق!
چاقی با برخی از بیماری‌های دیگر ازجمله انواع متعددی از بیماری‌های قلبی ارتباط دارد. برای مثال باعث افزایش برگشت خون در قلب از راه‌های مختلف می‌شود. این بیماری‌ها می‌توانند به طور غیرمستقیم و از طریق عوامل خطرزای ناشی از بیماری‌های متابولیکی مانند دیس‌لیپیدمی، فشارخون بالا و تحمل به گلوکز یا عوارض ناشی از اختلال در خواب که به خاطر چاقی بروز می‌کند، ایجاد شود.
چه افرادی چاق محسوب می شوند؟
افرادی که شاخص توده بدنی (BMI) در آن‌ها ۳۰ یا بالاتر باشد، چاق محسوب می‌شوند. اصطلاح چاقی برای توصیف وضعیتی به کار می‌رود که در آن وزن شخص به‌طورقابل‌ملاحظه‌ای بالاتر از وزن سلامتی و ایده‌آل او باشد.
چاقی و بیماری عروق کرونری
تا همین اواخر تصور می‌شد که ارتباط بین چاقی و بیماری‌های عروق کرونری به‌صورت غیرمستقیم است؛ یعنی از طریق سایر مشکلاتی که هم به چاقی و هم به بیماری عروق کرونری ارتباط دارند، مانند فشارخون بالا، دیس‌لیپیدمی، کاهش مقدار کلسترول اچ دی ال، اختلال در تحمل گلوکز یا دیابت‌های غیر وابسته به انسولین، ایجاد می‌شوند. اگرچه با افزایش شاخص توده بدنی، خطر بروز اغلب بیماری‌هایی که هم با چاقی و هم با بیماری عروق کرونری ارتباط دارند، افزایش می‌یابد، اما ممکن است این بیماری‌ها به خاطر توزیع نامتوازن چربی بدن نیز باشد. چاقی نه‌تنها با بیماری تصلب شرایین ارتباط دارد، بلکه به‌خودی‌خود نشانه‌ای از خطر ابتلا به این بیماری است. به نظر می‌رسد که این ارتباط هم در مردان و هم در زنانی که مقدار بی ام آی در آن‌ها به مقدار بسیار کمی بالاتر از حد طبیعی باشد، وجود دارد.
نارسایی قلبی مادرزادی
بزرگ و ضخیم شدن دیواره بطن چپ قلب (هیپرتروفی) یک بیماری قلبی است که در افراد چاق بسیار شایع است، و تا حدودی با فشارخون سیستمیک بالا نیز ارتباط دارد؛ اما اختلال در عملکرد و اندازه بطن چپ قلب در حالت عدم وجود فشارخون بالا نیز مشاهده می‌شود و می‌تواند با شدت چاقی هم ارتباط داشته باشد. احتمال ابتلا به فشارخون بالا در افراد چاق سه برابر بیشتر از افراد دارای وزن عادی است. این ارتباط می‌تواند به‌صورت علت و معلولی باشد، به‌طوری‌که وقتی وزن بالا می‌رود، فشارخون هم بالا می‌رود، درحالی‌که وقتی وزن کاهش پیدا کند، باعث کاهش فشارخون می‌شود.
احتمال بروز عوارض دیگری از قبیل افزایش حجم و تنش دیواره بطن چپ، افزایش خطر سکته قلبی و بالارفتن خون خروجی از قلب نیز در شرایط بالا بودن فشارخون، بیشتر است. اگر در افراد چاق، فشارخون بالا مشاهده نشود، اغلب به خاطر افزایش حجم بطن چپ قلب است، اما تنش دیواره قلب به‌صورت طبیعی باقی می‌ماند. بااین‌حال معمولاً در افراد چاقی که فشارخون بالا ندارند، افزایش سکته قلبی و افزایش خروجی قلب و نیز اختلال در فشارخون دیاستولیک، بیشتر مشاهده می‌شود. این تغییراتی که در بطن چپ قلب اتفاق می‌افتد با مرگ ناگهانی در افراد چاق نیز ارتباط دارد.
در افراد چاق، تغییراتی در قسمت راست قلب نیز اتفاق می‌افتد که از دیدگاه پاتوفیزیولوژیکی با عوارضی از قبیل وقفه تنفسی در خواب و نشانگان کاهش تنفس (هایپو ونتیلیشن) در اثر چاقی ارتباط دارد و باعث بروز بیماری های زیر می شود:
- فشارخون ریوی بالا
- هایپرتروفی بطن راست
- بزرگ شدن قلب
- اختلال پیش‌رونده در عملکرد قلب
- نارسایی قلبی
اما اختلال در عملکرد بطن راست ممکن است در نتیجه اختلال در بطن چپ هم اتفاق بیفتد و نارسایی قلبی که در این شرایط بروز می‌کند، اغلب تحت تأثیر هر دو بطن قلب خواهد بود.
ضربان قلب نامنظم (آریتمی)
در افراد چاق، خطر مرگ ناگهانی قلب و ضربان نامنظم قلب (آریتمی) بیشتر است. آریتمی کشنده، به‌عنوان شایع‌ترین علت مرگ در بین افراد چاق شناخته می‌شود. مرگ ناگهانی قلب هم در مردان و زنان چاق، ۴۰ برابر بیشتر از افراد عادی بوده است.
تغییر در سبک زندگی
تغییر دادن سبک زندگی می‌تواند به شما و افراد خانواده شما کمک کند که در کاهش وزن در درازمدت موفق باشید. مثال‌هایی از تغییرات در سبک زندگی عبارت است از:
- متعادل کردن انرژی دریافتی (از غذا و نوشیدنی‌ها) با انرژی مصرفی (از طریق تحرک فیزیکی)
- پیروی از یک برنامه غذایی سالم
- فراگیری نحوه داشتن رفتارها و سبک زندگی سالم
این تغییرات به‌مرورزمان به بخشی از زندگی روزمره شما تبدیل خواهد شد.
تحرک فیزیکی
داشتن تحرک بالا و دریافت کالری‌های غذایی کمتر می‌تواند به شما کمک کند که وزن خود را در درازمدت پایین نگه دارید.
افراد مختلف ازنظر مقدار تحرک فیزیکی لازم برای کنترل کردن وزنشان، با یکدیگر تفاوت دارند. بسیاری از افراد می‌توانند با انجام ۱۵۰ تا ۳۰۰ دقیقه (۲ ساعت و نیم تا ۵ ساعت) فعالیت بدنی با شدت ملایم در هفته، مانند پیاده‌روی سریع، وزن خود را در حد سالم نگه دارند. افرادی که قصد دارند وزن زیادی (بیش از ۵ درصد از وزن کل بدن) را کم کنند، در هر هفته به بیشتر از ۳۰۰ دقیقه فعالیت بدنی با شدت متوسط نیاز دارند. افرادی که بعد از کم کردن وزن می‌خواهند وزن خود را پایین نگه دارند نیز به همین مقدار تحرک نیاز دارند. اگر به هر نوع بیماری مزمن از قبیل بیماری‌های قبلی، دیابت یا فشارخون بالا مبتلا هستید، در مورد نوع فعالیت فیزیکی که می‌توانید انجام دهید با پزشک خود مشورت کنید. همچنین اگر علائمی از قبیل درد قفسه سینه یا سرگیجه دارید، باید با پزشک خود در مورد فعالیت‌های فیزیکی مجاز و بی‌خطر مشورت کنید.
تغییر در عادات روزمره
تغییر دادن رفتارهای عادی در رابطه با تغذیه و فعالیت فیزیکی، اهمیت زیادی در کاهش وزن دارد. اولین گام در این راه آن است که بدانید چه رفتارهایی باعث می‌شود که زیاد بخورید یا تحرک کافی نداشته باشید. گام بعدی، تغییر دادن این رفتارها است.
داروهای کاهش وزن
داروهایی که مجوز سازمان غذا و دارو را داشته باشند، می‌تواند یکی از گزینه‌ها برای کاهش وزن در بعضی افراد باشد. اگر ۶ ماه بعد از تغییر دادن سبک زندگی موفق به کاهش وزن به میزان نیم کیلوگرم در هفته نشده‌اید، ممکن است مصرف دارو بتواند به شما کمک کند. به خاطر داشته باشید که مصرف دارو حتماً باید در کنار اقدامات دیگری شامل تغییر در رژیم غذایی، تحرک فیزیکی و رفتارهای روزانه باشد.
داروهای کاهش وزن می‌تواند برای بزرگسالانی که به چاقی مبتلا هستند (BMI برابر با ۳۰ یا بیشتر) مفید باشد. افرادی که مقدار BMI در آن‌ها برابر با ۲۷ یا بالاتر باشد و آن‌هایی که در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و سایر بیماری‌های خطرناک قرار دارند، نیز می‌توانند از داروهای کاهش وزن استفاده کنند.
سیبوترامین (مریدیا):
تحقیقات نشان داده است که این دارو ممکن است باعث افزایش خطر حمله قلبی یا سکته شود.
اورلیستات (زنیکال و آلی):
اورلیستات (زنیکال) باعث کاهش وزن به میزان ۵/۲ تا ۵ کیلوگرم می‌شود، هرچند که برخی از افراد ممکن است بتوانند با مصرف این دارو وزن بیشتری کم کنند. قسمت عمده‌ای از کاهش وزن، ظرف ۶ ماه اول مصرف این دارو به دست میآید.
لورکاسرین هیدروکلرید (بلویک) و کوسیمیا:
لورکاسرین هیدروکلرید و کوسیمیا برای بزرگسالانی که BMI برابر با ۳۰ یا بیشتر دارند، تهیه شده است.
کاهش وزن و سلامت قلب
در بیمارانی که از نارسایی قلبی مادرزادی رنج می‌برند، کاهش مصرف سدیم و کاهش اندکی در وزن بدن می‌تواند به‌طور قابل ملاحظه‌ای عملکرد دهلیز قلب و اکسیژن‌رسانی توسط قلب را بهبود بخشد. علاوه بر آن، مطالعات متعددی نشان داده است که کاهش شدیدتر وزن در افرادی که برای درمان چاقی، جراحی معده‌ای یا روده‌ای انجام می‌دهند، باعث کاهش مرگ‌ومیر در اثر بیماری‌های قلبی عروقی می‌شود و یا در افراد مبتلا به انواع دیابت که انسولین مصرف نمی‌کنند باعث کاهش مرگ‌ومیر کلی و مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی می‌شود. همچنین هرچند در مطالعات زیادی ثابت شده است که کاهش وزن اثرات مفیدی بر عوامل خطرزای قلبی عروقی از قبیل فشارخون و دیس‌لیپیدمی دارد، اما مطالعات جدیدتر که در سوئد انجام‌شده نشان داده است که کاهش وزن قابل‌ملاحظه‌ای که در نتیجه جراحی‌های معده‌ای و روده‌ای به دست میآید، باعث کاهش وقوع بیماری دیابت غیر وابسته به انسولین می‌شود. بعد از کاهش وزن، فاصله بین QTهای متوالی هم کوتاه‌تر می‌شود، بنابراین به نظر می‌رسد که کاهش وزن بر کاهش خطرات بیماری‌های قلبی و مشکلات قلبی مادرزادی تأثیر زیادی دارد و از بروز بیماری‌های قلبی در افراد چاق جلوگیری می‌کند.
درمان چاقی و اضافه‌وزن
یک روش درمانی موفق برای کم کردن وزن، شامل هدف‌گذاری و ایجاد تغییراتی در سبک زندگی از قبیل کاهش خوراک و کالری دریافتی و افزایش تحرک فیزیکی می‌باشد. در افرادی که تغییر در سبک زندگی برای این منظور کفایت نکند، داروهای کاهش وزن و عمل جراحی هم می‌تواند گزینه‌های دیگر باشد.
درمان چاقی باید بر اساس شدت آن و وجود یا عدم وجود بیماری‌هایی از قبیل نارسایی قلبی مادرزادی، دیس‌لیپیدمی، فشارخون بالا، دیابت غیر وابسته به انسولین و وقفه تنفسی در زمان خواب، انجام شود. اخیراً تأکید زیادی بر نگه‌داشتن BMI در حد پایین‌تر از ۲۵ در تمام طول دوران بزرگسالی می‌شود.