عوامل ضخیم شدن دیواره قلب!
قلب یکی از حیاتی‌ترین ارگان‌های بدن محسوب می‌شود، به همین دلیل بررسی شرایط آن می‌تواند تاثیر مستقیمی بر کیفیت زندگی ما داشته باشد. زندگی پر تنش امروز باعث شده تا همه ما بیش از قبل با مشکلاتی نظیر استرس یا رفتارهای نامناسب رو به رو شویم. استرس نه تنها بر روی سلامت روح و سطح تمرکز تاثیر‌گذار است، بلکه نقش پر رنگی در سلامت قلب دارد.
ضخیم شدن دیواره قلب
ضخیم شدن دیواره قلب یا کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک (HCM)، اغلب به وسیله ژن‌های غیر طبیعی در عضله قلب ایجاد می‌شود. این ژن‌ها باعث انقباض و ضخیم شدن دیواره‌های حجره قلب (بطن چپ) به صورت غیر طبیعی می‌شوند. بافت دیواره‌های ضخیم شده، سفت می‌شود و این امر، میزان خون دریافتی و میزان خون پمپاژ شده به بدن را کاهش می‌دهد.
به طور کلی ضخیم شدن دیواره قلب، یک بیماری مزمن است که می‌تواند با گذشت زمان وخیم‌تر شود. این مسئله می‌تواند عملکرد جسمی فرد را تضعیف و کیفیت زندگی بیمار را تحت تاثیر قرار دهد و همچنین ممکن است منجر به بروز عوارض طولانی مدت و ایجاد بار مالی و اجتماعی بیشتری نیز شود.
افراد مبتلا به بیماری کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک، معمولا برای سازگاری با بیماری خود نیاز به تغییر در سبک زندگی و محدود کردن فعالیت‌های خود دارند. با پیشرفت این بیماری، ممکن است فرد دچار سایر مشکلات مربوط به سلامتی شود.
خطر ابتلا به فیبریلاسیون دهلیزی
ضخیم شدن دیواره قلب افراد را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به فیبریلاسیون دهلیزی که می‌تواند منجر به لخته شدن خون، سکته مغزی و سایر عوارض مرتبط با قلب شود، قرار می‌دهد.
ضخیم شدن دیواره قلب در دو حالت، ضخیم شدن دیواره قلب انسدادی و غیر انسدادی اتفاق می‌افتد. درحالت ضخیم شدن دیواره قلب انسدادی دیواره یا به اصلاح سپتوم بین دو حجره قلب، ضخیم می‌شود. دیواره‌های محفظه پمپاژ نیز ممکن است سفت شوند و این مسئله ممکن است جریان خون از بطن چپ به آئورت را مسدود کند و یا کاهش دهد. اکثر افراد مبتلا به کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک دچار این نوع مشکل می‌شوند.
در فرآیند ضخیم شدن دیواره قلب غیر انسدادی نیز محفظه اصلی پمپاژ قلب سفت می‌شود که این امر، میزان خون ورودی به بطن و میزان خون پمپاژی به بدن را می‌تواند کاهش دهد، ولی انسدادی صورت نمی‌گیرد.
نشانه های ضخیم شدن دیواره قلب
در برخی از افراد مبتلابه ضخیم شدن دیواره قلب، این بیماری هیچ علائمی ندارد اما در برخی دیگر نیز این امکان وجود دارد که در مراحل اولیه، بیماری علائم و نشانه‌هایی نداشته باشد اما با گذشت زمان این علائم بروز پیدا می‌کنند لذا دانستن علائم و نشانه‌های کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک HCM مهم است، چرا که با دانستن علائم و نشانه‌ها می‌توان بروز این عارضه را زودتر تشخیص داد و در نتیجه درمان موثرتر خواهد بود.
علائم ضخیم شدن دیواره قلب شامل:
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس
- خستگی مفرط
- آریتمی (ریتم غیر طبیعی قلب)
- سرگیجه
- سبکی سر
- غش (سنکوپ)
- تورم در مچ پا پا، ساق پاها
- تورم شکم و رگ‌های گردن
- ارثی بودن بیماری ضخیم شدن دیواره قلب
بیماری ضخیم شدن دیواره قلب غالبا ارثی است. این بیماری شایع‌ترین شکل بیماری ژنتیکی قلب است. این بیماری در هر سنی ممکن است اتفاق بیفتد، اما بیشتر در سنین میانسالی تشخیص داده می‌شود. تخمین زده می‌شود که از هر ۵۰۰ نفر ۱ نفر به بیماری ضخیم شدن دیواره قلب مبتلا است، اما وجود این عارضه در درصد زیادی از بیماران تشخیص داده نمی‌شود. از بین افرادی که تشخیص داده شده اند، دو سوم آنها کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک انسدادی و یک سوم آنها کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک غیر انسدادی دارند.
تشخیص ضخیم شدن دیواره قلب
یک کاردیولوژیست و یا متخصص قلب کودکان اغلب بیماری ضخیم شدن دیواره قلب را تشخیص و تحت درمان قرار می‌دهد. همچنین ممکن است شما را به یک مرکز کاردیومیوپاتی ارجاع داده تا تیم مراقبت‌های بهداشتی برای تائید تشخیص این بیماری شما را مورد ارزیابی و خدمات لازم را به شما ارائه دهند.
برای تشخیص دلایل ضخیم شدن دیواره قلب، شناختن سوابق پزشکی و علائم و نشانه‌های شما اولین گام ضروری است. پزشک شما همچنین می‌خواهد دریابد که در خانواده شما سابقه ضخیم شدن دیواره قلب، نارسایی قلبی یا ایست قلبی وجود دارد یا خیر و سپس قلب و ریه‌های شما مورد بررسی قرار می‌گیرند.
پزشک برای شنیدن صداهایی خاص از استتوسکوپ (گوشی پزشکی) استفاده می‌کند. صداهایی خاص مانند بلندی صدا، زمان و محل سوفل قلب می‌تواند نشان‌دهنده بیماری کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک انسدادی باشد.
تشخیص بیماری ضخیم بودن دیواره قلب به طور معمول به وسیله اکوکاردیوگرام انجام می‌شود. اکوکاردیوگرام، ضخامت عضله قلب و جریان خون از قلب را بررسی می‌کند. در بعضی موارد، ممکن است نوع دیگری از اکوکاردیوگرام، به نام اکو ترانزیسوفاژیال (اکو قلب از راه مری (یا TEE)) انجام شود.
اکو قلب از راه مری
این روش با استفاده از یک پروب صورت می‌گیرد. در حالی که بیمار بر روی تختی دراز کشیده است، پروب در گلوی بیمار قرار داده می‌شود و سپس وارد مجرای مری می‌شود. سایر آزمایشات تشخیصی عبارت است ازالکتروکاردیوگرام (نوار قلب)،ام آرآی قلب، تست‌های استرس، نظارت هولتر و رویدادها،آزمایش ژنتیک.
تائید تشخیص ضخیم بودن دیواره قلب یا آماده شدن برای جراحی نیز ممکن است شامل انجام یک یا چند فرآیند پزشکی از جمله آنژیو گرافی قلب،آنژیوگرافی کرونر می‌باشد.
درمان ضخیم شدن دیواره قلب
در حال حاضر هیچ داروی خاصی برای بیماری ضخیم شدن دیواره قلب وجود ندارد. برای افراد مبتلا به کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک HCM که هیچ علائمی ندارند، تغییر سبک زندگی و مصرف داروهای مربوط به بیماری‌های قلبی ممکن است توصیه و برای کسانی که دارای علائم هستند، تمرکز بر روی مدیریت علائم با استفاده از داروها و رویه‌ها بهترین راه درمان است.
مصرف داروهایی به نام مسدود کننده‌های بتا، مسدود کننده‌های کانال کلسیم و ادرار آورها علائم بیماری کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک را تا حدودی تخفیف می‌دهند. این داروها ممکن است عملکرد قلب را بهبود بخشند ولی ممکن است عوارض جانبی نامطلوبی نیز به همراه داشته باشند.
برای درمان کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک HCM می‌توان از طیف وسیعی از اقدامات جراحی و غیر جراحی استفاده کرد که عبارتند از میکتومی سپتال، الکل سپتال آبلیشن، ایمپلنت (کاشت) دستگاه به وسیله جراحی و پیوند قلب.
عامل سفت‌تر شدن بطن قلب
در کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک (HCM) دیواره‌های عضلانی بطن‌های قلب (محفظه‌های پمپاژ پایین) ضخیم می‌شوند. در ناحیه عضله ضخیم شده، سلول‌های عضلانی ممکن است به هم ریخته (یا در حالت نامنظم) ظاهر شوند. بیماری ضخیم شدن دیواره قلب به طور کلی بر بطن چپ و به ویژه سپتوم (ناحیه عضله در وسط قلب که دو طرف راست و چپ را جدا می‌کند) تاثیر می‌گذارد. با این حال، می‌تواند بر بطن راست نیز تاثیر بگذارد.
ضخامت متوسط دیواره بطن چپ در بزرگسالان ۱۲ میلی متر است اما در کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک ضخامت ۱۵ میلی متر یا بیشتر است. ضخیم شدن عضله قلب باعث سفت‌تر شدن بطن می‌شود که شل شدن قلب را مشکل کرده و در پر شدن قلب از خون اختلال ایجاد می‌کند. بسته به ناحیه و میزان ضخیم شدن، ممکن است حجم بطن طبیعی باشد یا کاهش یابد.