سلول درمانی در نارسایی مزمن قلبی
مطالعه نشان می دهد که نارسایی قلبی باعث پیری قلب و سلول های بنیادی می شود. پیری بیولوژیکی با افزایش بروز بیماری های قلبی عروقی مرتبط است، اما اینکه آیا نارسایی قلبی خود یک فرآیند پیری مستقل از سن است یا خیر، مشخص نیست. یافتن راهی برای ترمیم بافت آسیب دیده از حمله قلبی یکی از چالش های بزرگ علم پزشکی است. بافت قلب بیمار توانایی محدودی برای بازسازی دوباره دارد.
نارسایی قلبی چیست؟
نارسایی قلبی به عارضه ای گفته می شود که طی آن قلب، نمی تواند خون کافی و مورد نیاز بدن را پمپاژ کند. دلیل این اتفاق می تواند موضوعات مختلفی از جمله درگیری ماهیچه قلب، بالا بودن فشار خون، عارضه های مربوط به دریچه و یا گرفتگی های عروقی باشد.
علل اصلی نارسایی قلبی بیماری های ایسکمیک، دریچه ای و فشار خون بالا و کاردیومیوپاتی های اولیه و ثانویه است. نارسایی قلبی یک سندرم بالینی است که با علائم معمولی مانند:
- تنگی نفس
- تورم مچ پا
- خستگی
مشخص می شود که ممکن است با علائمی دیگری نیز همراه باشد مانند:
- افزایش فشار ورید ژوگولار
- مشکلات ریوی
- ادم محیطی یا ورم اندام‌ها
سلول های بنیادی ترمیمی توانایی بازیابی عملکرد بافت آسیب دیده را با تجدید رشد سلولی، در سلول های قلبی تخریب شده توسط بیماری قلبی دارند. هدف از بازسازی قلب استفاده از ابزارهای ترمیمی برای بازیابی بافت و عملکرد بخش آسیب دیده قلب با توانایی طبیعی بدن است.
یافته‌های جدید نشان می دهد، درمان با سلول‌های بنیادی خطر حمله قلبی و سکته مغزی را کاهش می‌دهد و توانایی پمپاژ قلب را بهبود می‌بخشد، به ویژه در بیمارانی که سطوح بالایی از التهاب دارند.
چه افرادی می توانند سلول درمانی انجام دهند؟
بیماری های ایسکمیک قلبی همچون سکته قلبی که متعاقب آن ممکن است نارسایی قلبی ایجاد شود، در اولویت سلول درمانی قرار دارند. درمان‌های رایج برای انفارکتوس میوکارد، باز کردن عروق با آنژیوگرافی یا بای‌پس عروق کرونری است که به وسیله آنها سعی می‌شود به بخشی که دچار ایسکمی شده، خونرسانی کرده و عملکرد عضله بازیابی شود.
زمان ایجاد ایسکمی، بخشی از بافت عضله قلبی دچار مرگ می‌شود و این بافت مرده از طریق تکنیک‌های رایج درمانی یعنی بازکردن یا پیوند عروق قابل جایگزینی نمی باشد. با گسترش سلول درمانی، دانشمندان دریافتند که امکان جایگزینی سلول‌های عضله قلبی با این روش می‌تواند فراهم شود. در ایران نیز سلول درمانی همزمان با سایر مراکز تحقیقاتی-درمانی دنیا آغاز شد و در ابتدا از سلول‌های بنیادی مغز استخوان برای این منظور استفاده شد.
سلول‌های بنیادی مغز استخوان
این سلولها می‌توانند واکنش‌های ایمنی را کنترل، از تشکیل بافت فیبروز جلوگیری و رگ زایی را تحریک کنند. این سلولها به افرادی که دچار بیماری‌های ایسکمیک قلبی شده اند، تزریق می شود.
درمان نارسائی قلب با سلول های بنیادی
مطالعات بالینی نشان داده است که سلول های بنیادی نه تنها بی خطر هستند، بلکه می توانند گزینه های درمانی موثری برای بیماران مبتلا به بیماری قلبی باشند.
نجات سلول های آسیب دیده قلب
فرد ی که دچار نارسایی قلبی شده، سلول های بنیادی که در قلب و مغز استخوان قرار دارند، به سمت محل التهاب حرکت کرده و سعی در ترمیم آن بافت دارند. این سلول های بنیادی به واسطه ترشح هورمون های موضعی، سعی در نجات سلول های آسیب دیده کرده یا خودشان به سلول های جدید قلبی تبدیل می شوند. ولی عموما این روند کامل و کافی نبوده و نمی تواند قسمت عمده ای از قلب را نجات بخشد و بنابراین نارسایی قلب ایجاد می شود.
با آگاهی از این فرآیند و همچنین توسعه نتایج تجربی حاصل از آزمایش بر روی حیوانات، تلاش شده که از سلول های بنیادی خود فرد در درمان نارسایی قلب استفاده شود. در این حالت، سلول های بنیادی به قلب وارد می شوند و علاوه بر اینکه می توانند به سلول های قلبی جدید تبدیل شوند، یک سری فعل و انفعالات بیولوژیک ایجاد می کنند که در نتیجه این اقدام، عضله قلب ترمیم می شود.
سلول هایی با کارایی بالاتر
عاملی که پژوهشگران را به استفاده از این روش ترغیب کرده، در دسترس بودن این سلول ها و راحتی جداسازی آنها است. انجام این فرآیند تجربی نشان داده که تاثیر درمان با این نوع سلول ها در حد متوسط بوده و همین عامل سبب شده تا پژوهشگران به دنبال راهکاری برای یافتن سلول های مفیدتر با کارایی بالاتر باشند.
سلول هایی که راحت در دسترس باشند، به آسانی به قلب منتقل می شوند می توانند به سلول های عضله قلبی دارای عملکرد تبدیل شده و بافت قلب را که شامل بافت عضلانی و عروقی است، ترمیم کنند.