دکتر مهسا برجی: دستگاه الکتروکاردیوگرام یا همان نوار قلب وسیله ای است که می تواند سیگنال های قلب را دریافت و آن را ثبت نماید، این پروسیچر یک تست معمول برای سنجش عملکرد قلب و تعداد و شدت ضربان قلب است که در مواقع مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. الکتروکاردیوگرام یا نوار قلب که به اختصار – ECG یا EKG نیز نامیده می شود – اغلب در مطب متخصصان قلب و عروق، کلینیک ها و بیمارستانها انجام می شود.

الکتروکاردیوگرام یک روش بدون درد و غیر تهاجمی برای کمک به تشخیص بسیاری از مشکلات شایع قلبی است. متخصص قلب و عروق ممکن است از الکتروکاردیوگرام برای تعیین یا تشخیص موارد زیر استفاده کند:

ریتم نامنظم قلب (آریتمی)

اگر انسداد یا باریک شدن عروق در قلب (بیماری عروق کرونر) باعث درد قفسه سینه یا حمله قلبی شود.

•  اینکه آیا قبلاً حمله قلبی داشته اید
• برخی از درمان های بیماری قلبی، مانند ضربان ساز، چقدر خوب کار می کنند

در صورت داشتن هر یک از علائم و نشانه های زیر ممکن است نیاز به نوار قلب داشته باشید:

• درد قفسه سینه
• سرگیجه، سبکی سر یا گیجی
• تپش قلب
• نبض سریع
• تنگی نفس
• ضعف، خستگی یا کاهش توانایی ورزش کردن

انجمن قلب آمریکا استفاده از الکتروکاردیوگرام را برای ارزیابی بزرگسالان کم خطر که علائمی ندارند توصیه نمی کند. اما اگر سابقه خانوادگی بیماری قلبی دارید، ممکن است پزشک شما الکتروکاردیوگرام را به عنوان آزمایش غربالگری پیشنهاد کند، حتی اگر هیچ علائمی نداشته باشید. در مواردی متخصص قلب ممکن است هولتر مانیتورینگ ۲۴ ساعته را پیشنهاد کند.
الکتروکاردیوگرام یک روش بی خطر است. خطر برق گرفتگی در طول آزمایش وجود ندارد زیرا الکترودهای استفاده شده الکتریسیته تولید نمی کنند. الکترودها فقط فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می کنند. هنگام برداشتن الکترودها ممکن است ناراحتی جزئی داشته باشید، مانند برداشتن بانداژ. برخی افراد در جایی که لکه ها قرار داده شده اند، راش خفیف ایجاد می کنند.

نحوه انجام نوار قلب

هیچ آمادگی خاصی برای الکتروکاردیوگرام استاندارد لازم نیست. هر گونه دارو و مکملی که مصرف می کنید با پزشک خود در میان بگذارید. چرا که ممکن است بر نتایج ECG تأثیر بگذارد. الکتروکاردیوگرام را می توان در مطب ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی یا بیمارستان انجام داد.

قبل از تست نوار قلب

ممکن است از شما خواسته شود که لباس بیمارستان بپوشید. اگر در قسمت‌هایی از بدنتان که الکترودها در آن قرار می‌گیرند مو دارید، پزشک ممکن است موها را بتراشد تا تکه‌ها بچسبند. هنگامی که آماده شدید، معمولاً از شما خواسته می شود که روی میز یا تخت معاینه دراز بکشید.

در حین نوار قلب

در طول ECG، حداکثر ۱۲ حسگر (الکترود) به قفسه سینه و اندام ها متصل می شود. الکترودها تکه های چسبنده با سیم هایی هستند که به مانیتور متصل می شوند. آنها سیگنال های الکتریکی را که باعث ضربان قلب می شود، ضبط می کنند. کامپیوتر اطلاعات را ثبت می کند و به صورت امواج روی مانیتور یا روی کاغذ نمایش می دهد. شما می توانید در طول آزمایش نفس بکشید، اما باید بی حرکت دراز بکشید. حرکت، صحبت کردن یا لرزیدن ممکن است در نتایج آزمایش اختلال ایجاد کند. ECG استاندارد چند دقیقه طول می کشد.

بعد از نوار قلب

معمولاً می توانید پس از نوار قلب به فعالیت های معمول خود بازگردید.

در نوار قلب چه چیزی دیده می شود؟

الکترودها در زمان انقباض بطن ها و پمپاژ خون و نیز استراحت و انقباض دهلیز ها اطلاعاتی را بر روی نوار الکتروکاردیوگرام به پزشک می دهند، متخصص قلب از طریق تفسیر نتایج الکتروکاردیوگرام به شرایط قلب پی می برد. این شرایط عبارتند از:

سرعت یا ریت : اشاره به میزان ضربان قلب در دقیقه دارد، یک قلب معمولی ضربانی بین ۵۰ تا ۱۰۰ بار در دقیقه را تجربه می کند، ضربان کمتر از ۵۰ نشان دهنده ضربان کم بوده و به آن برادی کاردی گفته می شود، ضربان بیشتر از ۱۰۰ را ضربان بیشتر یا به اصطلاح تاکی کاردی و تپش قلب می گوییم.

ریتم : نشان دهنده نوع ضربان قلب است، ریتم های مختلفی در ضربان قلب مطرح می شود که توسط نوار قلب نشان داده می شوند، برخی از ریتم ها خطرآفرین نیستند ولی برخی به طور بالقوه خطرناک محسوب می شوند و در مواردی ریتم خطرناک باعث ایست قلب و مرگ ناگهانی می شود.

انواع ریتم ها در نوار قلب

• ریتم سینوسی عادی
• تاکی کاردی سینوس
• برادی کاردی سینوس
• فیبریلاسیون دهلیزی
• شکاف دهلیزی
• تاکی کاردی بطنی
• فیبریلاسیون بطنی

آریتمی های قلبی (ریتم نادرست) خطرناک از جمله آریتمی های تاکی کاردی و یا آریتمی های برادی کاردی هستند که باعث می شوند میزان خون ورودی به عضلات تحت تاثیر قرار بگیرد و مثلا کاهش ناگهانی خون در مغز باعث از بین رفتن بافت مغزی شود که در اثر برادی کاردی و در چند ثانیه قابل به وقوع پیوستن است.

همچنین از جمله آریتمی های خطرناک قلبی، آن دسته از ریتمهای شروع شونده از بطن هستند، در صورتی که دکتر قلب در الکتروکاردیوگرام شاهد آریتمی های قلبی باشد باید به اقدامات درمانی و تشخیصی دیگر پرداخت.

چرا نوار قلب ECG انجام می شود؟

همان طور که در بالا گفته شد داده های مهمی از جمله سرعت ضربان قلب و اینکه بفهمد یک موج چقدر طول می کشد تا از یک سمت قلب به سمت دیگر برود که نشان دهنده کند بودن و یا شدت ضربان قلب است و دوم با اندازه گیری ریتم و شدت ضربان قلب متوجه شود که یک قسمتی از قلب بزرگ شده است و یا در حال فعالیت بیش از حد است.

عوارض نوار قلب EKG

ECG یک عمل کاملا ایمن بوده و هیج پالس الکتریکی وارد بدن بیمار می شود و تنها پالس های الکتریکی بدن بیمار را ثبت می کند بنابراین شامل عوارض نمی شود و یک پروسیچر عالی برای شرایطی است که پزشک می خواهد از وضعیت بیمارش اطلاع پیدا کند.

اکثر متخصصان قلب در مطب هایشان دستگاه نوار قلب را داشته و برای بررسی شرایط بیمارشان از آن استفاده می کنند، علاوه بر این دستگاه در پایگاههای اورژانس، آمبولانس ها و بیمارستان نیز هست و در شرایط مختلف و اورژانس بیماران می توانند برای انجام تست نوار قلب به نزدیکترین مرکز نوار قلب مراجعه کنند.

آیا نوار قلب تشخیص دقیقی دارد؟

نوار قلب با اینکه یک تست تشخیصی عالی و یک ملاک اولیه خوب برای پزشک محسوب می شود اما این تنها تستی نیست که اگر بیمار در شرایط اضطراری قرار بگیرد بایست انجام شود، برخی دیگر تست ها از جمله سیتی آنژیو قلب و یا آنژیوگرافی قلب و در موارد بحرانی تر آنژیوپلاستی کاری است که ممکن است پزشک برای تشخیص بهتر و یا درمان گرفتگی انجام دهد که البته آنژیوپلاستی و انژیوگرافی در بیمارستان و توسط پزشک فوق تخصص انجام می شوند.

تفسیر نوار قلب

پزشک متخصص قلب و عروق ممکن است نتایج را در همان روز تست نوار قلب یا در قرار بعدی با شما در میان بگذارد. نتایج ECG می تواند جزئیات زیر را به ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی بدهد:

ضربان قلب

معمولا ضربان قلب را می توان با بررسی نبض اندازه گیری کرد. اگر نبض شما به سختی قابل احساس باشد یا خیلی سریع یا نامنظم باشد که نمی توان دقیق شمارش کرد، نوار قلب مفید است. همچنین ECG می تواند به شناسایی ضربان قلب غیرمعمول سریع (تاکی کاردی) یا ضربان قلب غیرمعمول آهسته (برادی کاردی) کمک کند.

ریتم قلب

ECG می تواند بی نظمی را تشخیص دهد

منبع: Mayo Clinic