بیماری‌های قلبی تنها در اثر خوردن چربی، فشار خون بالا و یا افزایش سن ایجاد نمی شود، بلکه کم خونی هم عاملی جدی و خطرناک برای این دسته از بیماری‌ها است. کارشناسان در جدیدترین تحقیقات خود دریافتند آهن یکی از اصلی‌ترین مواد غذایی است که باید در زنجیره غذای روزانه افراد وجود داشته باشد.

کم خونی یا آنمی شرایطی است که در آن شما به اندازه کافی گلبول های قرمز سالم برای حمل اکسیژن کافی به بافت های بدن ندارید. آنمی می تواند احساس خستگی و ضعف را ایجاد کند.

کمبود آهن و نارسایی قلب

کمبود آهن که یکی از مشکلات شایع در عصر مدرن است باعث ضعف و ناتوانی و نیز بروز نارسایی قلبی در افراد می شود. آهن و هموگلوبین برای حرکت دادن اکسیژن در بدن مفید هستند و کمبود آنها می تواند اثرات مخرب بر سلامت بدن، کارکرد اندام ها، ضعف سیستم ایمنی بدن، ریزش مو، کاهش بهره هوش و به دنیا آمدن نوزادان نارس بگذارد.

افراد به ویژه بانوان در سنین باروری حتما آهن خون خود را کنترل کنند و تحت نظارت پزشک از داروها و مکمل های حاوی ترکیبات آهن استفاده کنند تا مشکل کم خونی آنها برطرف شود. در کنار خوردن دارو، اصلاح الگوی تغذیه و خوردن مواد غذایی پروتئینی حاوی آهن مانند گوشت قرمز و یا سبزیجات و حبوبات حاوی آهن نیز می تواند در رفع این مشکل موثر باشد.

کم خونی یکی از دلایل بروز بیماری و نارسایی قلبی است که همه ساله باعث مرگ میلیون ها نفر در سراسر دنیا و به دنیا آمدن نوزادان بیمار می‌شود.

کنترل میزان آهن خون

در عین حال کارشناسان هشدار می دهند بدون آگاهی از میزان آهن خون، مصرف مکمل های تقویتی می تواند خطرناک باشد و سبب بالا رفتن بیش از حد آهن در خون و حتی بروز مسمومیت خونی نیز شود. برای تاثیر و جذب بهتر آهن در بدن می توانید از خوراکی های حاوی ویتامین C مانند توت فرنگی، کیوی، انواع مرکبات، انواع کلم ها به ویژه کلم بروکلی و اسفناج استفاده و به این ترتیب سلامت بدن خود را حفظ کنید.

اشکال مختلف کم خونی یا آنمی

اشکال مختلفی از آنمی وجود دارد که هر کدام علت خاص خود را دارند. کم بودن خون می تواند موقت یا طولانی مدت باشد و می تواند از خفیف تا شدید باشد. اگر مشکوک به کم خونی هستید به پزشک مراجعه کنید. این می تواند نشانه هشدار دهنده بیماری جدی باشد. درمان کمبود خون از مصرف مکمل ها تا انجام اقدامات پزشکی متفاوت است. ممکن است با خوردن یک رژیم غذایی سالم و متنوع، بتوانید از برخی از انواع کم خونی جلوگیری کنید.

انواع کم خونی:

• کم بودن خون از نوع آپلاستیک
• نارسایی کمبود آهن
• کم خونی سلولی
• تالاسمی
• کم بودن خون در اثر کمبود ویتامین

علائم کم خونی

علائم کم خونی بسته به علت متفاوت است. اگر ناشی از یک بیماری مزمن باشد، این بیماری می تواند آن را تحت تاثیر قرار دهد، به طوری که ممکن است بیماری آنمی با آزمایش برای یک بیماری دیگر تشخیص داده شود. بسته به دلایل کم خونی شما، ممکن است علامتی نداشته باشید. در صورت بروز علائم و نشانه ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• خستگی
• ضعف
• پوست کمرنگ یا زرد
• ضربان قلب نامنظم
• تنگی نفس
• سرگیجه
• درد قفسه سینه
• دست و پاهای سرد
• سردرد

نکته:

در ابتدا کم خونی می تواند آنقدر خفیف باشد که متوجه آن نشوید. اما با تشدید کم خونی علائم بدتر می شود.

علل آنمی

انواع مختلف کم خونی دلایل مختلفی دارد. آنها شامل موارد زیر هستند:

نارسایی کمبود آهن:

این شایع ترین نوع آنمی ناشی از کمبود آهن در بدن شما است. مغز استخوان شما برای ساخت هموگلوبین به آهن احتیاج دارد. بدون آهن کافی، بدن شما نمی تواند هموگلوبین کافی برای گلبول های قرمز تولید کند.

بدون مکمل آهن:

این نوع آنمی در بسیاری از زنان باردار رخ می دهد. همچنین در اثر ریزش خون ایجاد می شود، مانند خونریزی شدید قاعدگی، زخم، سرطان و استفاده منظم برخی از داروهای تسکین دهنده بدون نسخه، به خصوص آسپرین، که می تواند باعث التهاب پوشش معده و در نتیجه از دست رفتن خون شود.

کم بودن خون در اثر کمبود ویتامین:

علاوه بر آهن، بدن شما به فولات و ویتامین B-12 نیز احتیاج دارد تا گلبول های قرمز خون کافی را تولید کند. رژیم غذایی فاقد این و سایر مواد مغذی مهم می تواند باعث کاهش تولید گلبول های قرمز شود. همچنین برخی از افراد که به میزان کافی B-12 مصرف می کنند قادر به جذب ویتامین نیستند. این می تواند منجر به کم خونی کمبود ویتامین شود، همچنین به آنمی خطرناک معروف است.

کم خونی التهاب:

برخی از بیماریها – مانند سرطان، HIV / AIDS، آرتریت روماتوئید، بیماری کلیوی، بیماری کرون و سایر بیماریهای التهابی حاد یا مزمن – می توانند در تولید گلبول های قرمز دخالت کنند.

آنمی آپلاستیک:

این کم بودن خون نادر، تهدید کننده زندگی هنگامی اتفاق می افتد که بدن شما به اندازه کافی گلبول قرمز تولید نمی کند. علل آنمی آپلاستیک شامل عفونت ها، داروهای خاص، بیماری های خود ایمنی و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی است.

کم خونیهای مرتبط با بیماری مغز استخوان:

انواع بیماری ها مانند سرطان خون و میلوفیبروز می تواند با تأثیر بر تولید خون در مغز استخوان شما باعث کم خونی شود. اثرات این نوع سرطان و اختلالات مانند سرطان از خفیف تا تهدید کننده زندگی متفاوت است.

کم بودن خون همولیتیک:

این گروه از کم خونی ها هنگامی ایجاد می شوند که گلبول های قرمز خون سریعتر از بین بروند تا مغز استخوان بتواند آنها را جایگزین کند. برخی از بیماری های خونی باعث از بین رفتن گلبول های قرمز می شود. می توانید کم خونی همولیتیک را به ارث ببرید ، یا می توانید بعداً در زندگی ایجاد کنید.

کم خونی سلولی این وضعیت ارثی و گاهی جدی یک کم خونی همولیتیک است. این ناشی از نقصی از هموگلوبین است که سلولهای قرمز خون را مجبور می کند شکل هلال (داسی) غیر طبیعی را بدست آورند. این گلبول های خون نامنظم زودرس می میرند و در نتیجه کمبود مزمن گلبولهای قرمز ایجاد می شود.

عوامل خطر

این عوامل شما را در معرض خطر کم خونی قرار می دهد:

• رژیم غذایی فاقد ویتامین ها و مواد معدنی خاص
• اختلالات روده
• قاعدگی زنان
• بارداری
• شرایط مزمن (سرطان، نارسایی کلیه، دیابت و…)
• سابقه خانوادگی
• سن
• عوامل دیگر (سابقه برخی از عفونت ها، بیماری های خونی و بیماری های خود ایمنی و…)

قلب در اثر کم خونی

ارتباط بین آنمی و بیماری های قلبی مشخص است، تا ۴۸ درصد افرادی که نارسایی قلبی داشته اند کم خون هستند، و از افرادی که برای حمله قلبی در بیمارستان بستری بودند، ۴۳ درصد از آنها کم خونی مشاهده شد. افرادی که به آنمی مبتلا هستند در معرض خطر ۴۱ درصد بیشتر از حمله قلبی یا نیاز به انجام اقدامات درمانی برای درمان بیماری های قلبی در مقایسه با افراد فاقد کم خونی هستند.

تاثیرات کم خونی بر قلب

چهار مکانیسم در بیمار مبتلا به آنمی وجود دارد که ممکن است با کاهش ظرفیت حمل اکسیژن خون، اکسیژن به بافت ها افزایش یابد. در شرایط استراحت، یک جریان سریع و تاکی کاردی سریع با افزایش حجم دقیقه برون ده قلبی اولین پاسخ به کم خونی است. با پیشرفت جبران، تاکی کاردی و افزایش سرعت حرکت تا حد زیادی با استفاده از خون ریزی و حذف درصد افزایش اکسیژن در مویرگ های بافت از هر گرم هموگلوبین در گردش خون جایگزین می شوند.

این مکانیسم های فیزیولوژیکی بعدی توسط بیماران مبتلا به کم خونی انگلی مزمن به بهترین شکل نشان داده شده است. در شرایط استرس جسمی، هر چهار مکانیسم فیزیولوژیکی در برآوردن تقاضای افزایش میزان اکسیژن نقش دارند. جبران خسارت هرگز کامل نیست. وضعیت بیمار با کاهش هموگلوبین، نیاز به اکسیژن بافت، وجود تغییرات فیزیکی در سیستم های قلبی و عروقی و ریوی، درجه ای از تجمع اکسیژن از خون و لرزش خون انتخابی تعیین می شود.

کم خونی حاد

در کم خونی نسبتاً حاد، تنگی نفس به راحتی در تمرینات بدنی رخ می دهد. کاهش ظرفیت تهویه ریه در برخی از بیماران کم خونی منجر به کاهش بیش از حد آمادگی جسمی ناشی از وضعیت کم خونی و نه تغییرات جسمی در ریه می شود. در کم خونی مزمن که به خوبی جبران می شود، ظرفیت حیاتی ریه ها معمولاً بالاتر از حد نرمال و مشابه با ورزشکاران مشاهده شده است.

در صورت عدم وجود بیماری های قلبی عروقی یا عوامل جسمی یا متابولیکی که نیاز به افزایش برون ده قلبی دارند، نارسایی احتقانی قلب به ندرت از حالت کم خونی ناشی می شود.

آنژین کوششی در بیماران کم خونی شایع نیست و در صورت وجود معمولاً به بیماری زمینه ای عروق کرونر مربوط می شود.

هیپرتروفی قلب تحت شرایط خاص ناشی از کم خونی طولانی مدت است. از آنجایی که هیپرتروفی قلب به درستی در رده بیماری های ارگانیک قلب قرار می گیرد، یکی در طبقه بندی کم خونی مزمن به عنوان یکی از عوامل اتیولوژیک در تولید بیماری های قلبی توجیه می شود.

نکته:

در صورت عدم درمان، کم خونی بر بدن به ویژه قلب صدمه می زند زیرا میزان اکسیژن به صورت مزمن کاهش می یابد. افرادی که در حال حاضر به بیماری قلبی مبتلا هستند ممکن است در صورت بروز کم خونی نیز وضعیت خود را بدتر کنند زیرا کاهش اکسیژن بر عملکرد قلب تاثیر می گذارد.

تشخیص کم خونی

چندین آزمایش خون ساده برای تشخیص کم خونی قابل استفاده است. پزشک شما یک شمارش کامل خون (CBC) را برای تعیین میزان هموگلوبین در خون شما انجام خواهد داد. CBC همچنین مفید است زیرا نشان می دهد که دیگر سلولهای خون شما (گلبولهای سفید و پلاکتها) پایین هستند یا خیر. این اطلاعات می تواند به پزشک شما کمک کند تا منبع آنمی شما را تشخیص دهد. میزان آهن، ویتامین B12 و فولات نیز معمولاً در فرآیند تشخیص کم خونی بررسی می شوند.

اگر پزشک فکر کند که شما ممکن است یک شکل ارثی از آنمی داشته باشید، ممکن است آزمایش ویژه ای به نام الکتروفورز هموگلوبین نیز انجام شود. این آزمایش انواع خاص هموگلوبین موجود در خون شما را نشان می دهد و می تواند به تشخیص شرایطی مانند کم خونی سلول داسی و تالاسمی کمک کند.

درمانی کم خونی

پس از تشخیص کم خونی، معمولاً درمان با تغییرات رژیم غذایی، مکمل های ویتامین (از جمله آهن، ویتامین B12 و فولات) و داروهای طراحی شده برای افزایش تولید گلبولهای قرمز شروع می شود. در برخی موارد، روش هایی مانند انتقال خون یا پیوند مغز استخوان نیز ممکن است در نظر گرفته شود.

پیشگیری و کاهش خطر کم خونی

• غذاهای سرشار از آهن مانند اسفناج، گوشت قرمز بدون چربی، لوبیا، عدس، غلات و غلات غنی شده از آهن، جگر، صدف، توفو، ماهی و میوه خشک را بخورید.
• مقدار زیادی ویتامین C برای کمک به بدن خود در جذب موثر آهن به بدن بخورید.
• قهوه و چای را با وعده های غذایی خود کنار بگذارید زیرا آنها می توانند در جذب آهن اختلال ایجاد کنند.

سرانجام، اگر علائم آنمی را تجربه کرده اید یا فاکتورهای خطر ابتلا به کم خونی دارید، با پزشک خود در مورد انجام آزمایشات غربالگری منظم برای بررسی هموگلوبین و شمارش گلبول های قرمز خود صحبت کنید. تشخیص زودرس و جلوگیری از آنمی نه تنها به شما کمک می کند تا سریع تر احساس بهتری داشته باشید بلکه باعث بهبود سلامت قلب شما نیز می شود.